دلالت منطوقیدلالت لفظ بر معنای مستقیم آن را دلالت منطوقی می‌گویند. ۱ - معنای دلالت منطوقیدلالت منطوقی، از اقسام دلالت لفظی و مقابل دلالت مفهومی بوده و عبارت است از دلالت لفظ و کلام بر مدلول مستقیم خود، مانند جمله: "إِذَا كَانَ الْمَاءُ قَدْرَ كُرٍّ لَمْ يُنَجِّسْهُ شَيْ‌ء" که منطوق آن، عدم تنجس آب کر هنگام برخورد با نجاست است. ۲ - شمول دلالت منطوقی بر دلالت مطابقیدر این که دلالت منطوقی شامل دلالت مطابقی است، اختلاف وجود ندارد، اگر چه در شمول آن بر دلالت تضمنی اختلاف است. در این که آیا منطوق، صفت دلالت است یا مدلول، اختلاف وجود دارد؛ برخی هم چون مرحوم " بروجردی " و نیز " آمدی " و " جوینی " از اهل سنت، منطوق را از صفات مدلول می‌دانند و به همین علت اتصاف دلالت به منطوق در نزد ایشان بالعرض است. برخی دیگر، مانند " ابن حاجب " معتقدند منطوق از نوع دلالت است و به همین دلیل در تعریف گفته‌اند: " مادل علیه اللفظ فی محل النطق..... سواء ذکر الحکم و نطق به ام لا ". برخی دیگر بر این باورند که اتصاف دلالت یا اتصاف مدلول به منطوق یا مفهوم، به حسب اعتبار است و از این رو، یک امر اضافی است. [۲]
اصول الفقه، زهیر المالکی، محمد ابوالنور، ج۲، ص۹۳.
[۶]
نهایة الاصول، بروجردی، حسین، ص۲۹۲.
[۷]
تهذیب الاصول، سبزواری، عبدالاعلی، ج۱، ص۱۰۵.
[۸]
تهذیب الاصول، سبزواری، عبدالاعلی، ج۱، ص۱۱۷.
[۹]
فرهنگ معارف اسلامی، سجادی، جعفر، ج۴، ص۳۹۳-۳۹۴.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۶۱، برگرفته از مقاله «دلالت منطوقی». |